Istnieją opowieści, o których współcześnie zapomniano, a nawet je odrzucono. Opowieści o takim bogactwie estetycznym, magicznym, wychowawczym i etycznym, jakie trudno sobie wyobrazić. Są to klasyczne baśnie, przy których dorastało każde dziecko dawnych pokoleń, a które aktualnie niewiele dzieci w ogóle zna.
Groza zawarta w baśni
Słownikowa definicja określa baśń, jako krótki utwór o treści fantastycznej, związany z wierzeniami magicznymi i ukazujący ludzkie dzieje bohaterów swobodnie przekraczających granicę między realnym światem, a sferą sił nadnaturalnych. Istotne jest to, iż dzieła baśniowe zintegrowane są – ze względu na czas ich powstawania – z folklorem i tradycyjnymi, ludowymi zapatrywaniami. Przekonanie o wzajemnej spoistości rzeczywistości empirycznej z nadprzyrodzoną, antropomorfizm przyrody, trwale obowiązujący kanon zasad moralnych z wartością sprawiedliwości na czele, a także stabilność więzi społecznych oraz wzajemnych zależności. Będąc jednym z fundamentalnych gatunków folklorystycznej epiki baśń utrwala ludowe zapatrywania na ideę dobra, sprawiedliwości, szlachetności, bohaterstwa. Zawiera przesłanki moralizujące, jej przekaz jest głęboko nacechowany etyką i filozofią życia.
Baśń zaprasza czytelnika w swoisty magiczny świat, gdzie potrafi pochłonąć go całkowicie, jej lektura wymaga jednak od odbiorcy pewnej szczególnej wrażliwości, umiejętności otwarcia się na fantazję i podarowania wyobraźni swobody. Tylko wówczas całość bogactwa, jakie baśń oferuje, zostanie mu udzielona.
Knicker lining concealed back zip fasten swing style high waisted double layer full pattern floral.
Timeless clean perfume
Bruno Bettelheim, autor książki „Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni” uważa baśń za dzieło sztuki. Dzieło sztuki odznacza się między innymi tym, że dla każdego odbiorcy prezentuje odmienną, indywidualną wartość odbijającą się w emocjach i psychice. W podobny sposób baśń oddziaływuje na dziecko – wydobywa ono z niej swą osobistą drogocenność. W sposobnie prowadzenia narracji panuje specyficzna niezwykłość i głębia. To oraz umiejscowienie opowieści baśniowej w zaczarowanych realiach czynią ją naprawdę piękną i cenną dla duchowości.
Magia i zjawiska nadnaturalne są konstytutywną cechą baśni, nie są na nie nałożone żadne ograniczenia, jednak nie one stanowią najważniejszy składnik opowieści. To, co liczy się najbardziej, to przebieg fabuły, dążenie do określonego celu. Ten przymiot baśni związany jest z jej aspektem wychowawczym. Bohater zazwyczaj doświadcza zetknięcia z fantastyczną rzeczywistością, ale by to się wydarzyło opuszcza on swoje domostwo i rzuca się w nieznane. To, co go tam spotyka najczęściej budzi co najmniej niepokój, a przeważnie strach.
Groza zawarta w baśni
To, że rodzice raczej rzadko sięgają po baśnie nie jest wynikiem zwykłego spadku popularności tej formy literackiej i wyparcia jej przez bardziej współczesne (i wyraźniej reklamowane) dzieciom bajki. Wiele osób rezygnuje z czytania tradycyjnych opowieści swym pociechom z obawy, że ich lektura wywoła w małych słuchaczach lęki. Rodzicowi nie może przejść przez gardło informacja, że „czarownica została spalona w piecu”, „zła siostra Kopciuszka obcięła sobie palec” i tym podobne. Woli mniej drastyczne opowieści i to jest zrozumiałe. Bruno Bettelheim uważa jednak, że owo oddziaływanie na psychikę dziecka nie jest tak dosadne, jak rodzice to sobie wyobrażają. Właśnie dlatego, że złym charakterem jest „czarownica”, a nie na przykład „policjant” sprawia, że baśń jest właściwie odbierana przez dziecko. Ono wie, że rzeczywistość, w której toczy się akcja opowieści nie jest prawdziwa. Las i ukryty w jego głębi domek z cukierków to nieistniejący świat, podobnie jak pojawiające się tam postaci takie, jak czarownice, czy smoki. Jednak główni bohaterowie – dzieci – są ludźmi i z nimi można się utożsamić, natomiast to, co przeżywają jest w odbiorze niewątpliwie prawdziwe.
Początek opowieści zazwyczaj prezentuje sytuację realną – na przykład dzieci i rodzice są w domu, panuje bieda i głód. A później robi się coraz bardziej niesamowicie. Baśń jest podróżą w cudowny, nierzeczywisty świat po to, by przy końcu powrócić do prawdziwego życia i to w sposób bezpieczny, zwycięski. Podróż ta pełna jest niebezpieczeństw, trudności, problemów, aby bohater mógł je rozwikłać i powrócić do domu osiągnąwszy szczęście. Baśń daje wiarę, że pojawienie się zagrożenia nie oznacza ostatecznej klęski. Ofiarowuje możliwość dostrzeżenia sposobów radzenia sobie z zagrożeniami.
Realia, w których toczą się baśniowe losy mają wymiar nierzeczywisty, przygody bohaterów są nieprawdopodobne. Historie te umiejętnie poruszają psychiczną stronę osobowości dziecka i odzwierciedlają jego zmagania duchowe, jednak to, co przytrafia się baśniowym postaciom nie przeraża małego Czytelnika, nie musi się on obawiać, że spotka go to samo, ponieważ w rzeczywistości jest to niemożliwe. Zbyt dosłowne podobieństwo baśni do prawdziwego świata wzbudziłoby przerażenie. Gdy dziecko jest już dobrze obeznane z baśniami pojmuje ono samodzielnie, iż ich język ma naturę wyłącznie symboliczną i przebieg wydarzeń nie musi wzbudzać niepokoju. Nie ma potrzeby rozumieć baśni, jako opowieści nieodpowiedniej dla dziecka: opisywane przygody takie, jak porzucenie w lesie na pastwę złej wiedźmy są dalece nieprawdopodobne. Takie mocne oddalenie od możliwych zdarzeń daje więcej satysfakcji. W zetknięciu z wierną realizmowi opowiastką dziecko wiele przenosi na własne życie: poczucie winy, odpowiedzialność. Fantazjowanie nie jest groźne, przeciwnie, daje przyjemność. Wyobraźnia działa pracując nad rozwojem psychiki, moralności i rozumienia świata, ale kilkuletnie dziecko nie będzie już traktowało historii i rzeczywistości przedstawionych w baśniach, jako prawdziwego życia. Pięciolatka z upodobaniem bawi się w księżniczkę mieszkającą w czarodziejskim pałacu, jednak zawołana przez mamę na obiad powraca do normalności wiedząc, że świat, w którym żyje jest inny.
Wartość bajki magicznej
W baśniach prawdziwy świat jaki znamy my oraz dzieci przenika się w naturalny sposób ze światem fantastycznym. Występują tam ludzkie postacie, ale też wróżki, krasnoludki, wiedźmy i inne istoty, a także przedmioty (magiczne mikstury, zaczarowane przedmioty). Istotną cechą baśni jest to, że główni bohaterowie zazwyczaj są „bezimienni”, to, jak są określani związane jest często z czymś, co ich wyróżnia: „Kopciuszek”, „Czerwony Kapturek”, albo mają oni dość popularne imiona (Jaś i Małgosia). Zdaniem Bettelheima nie jest to przypadkowe. Baśnie mają dać okazję małemu odbiorcy utożsamić się z bohaterem, poczuć, że to, co wydarza się w opowieści może przytrafić się każdemu. Może nie trzeba obawiać się o zgubienie się w lesie, ale ów „las” również jest figurą symboliczną: w baśniach miejsce akcji zwykle przedstawione jest w sposób rozmyty – jest to las, królestwo, wioska – nie wiadomo jaka i gdzie. W ten sposób przygody bohatera również stanowią metaforę dziecięcych zmagań ze światem. Ich laem może być nowe przedszkole, albo wyjazd na letnią kolonię. Ważny jest przekaz bogatej w symbole baśni. Przekazem tym zawsze jest osiągnięcie sukcesu przez bezbronną istotę, która zostaje niespodziewanie rzucona w wir trudności. W baśni może to być pożąrcie przez wilka, albo rzucenie czaru. W prawdziwym świecie to sięnie zdarzy – dziecko nie spaceruje samo po lesie, magia nie jest realna. Realne są natomiast przeżycia bohatera: jego niepewność, kryzys, strach i szukanie rozwiązania problemu. Jego odwaga, siła i determinacja, by wrócić do domu i czuć się bezpiecznie. Żaden, nawet najgroźniejszy stwór nie jest w baśni niepokonany.
Tradycyjne baśnie są przesycone rozległymi symbolami, a każdy z nich może być nieco inny. W „Jasiu i Małgosi” juz po wyzwoleniu się spod panowania złej wiedźmy powracające do domu rodzeństwo musi przeprawić się przez jezioro. Pomoc oferuje kaczka, ale zastrzega, że może przepłynąć tylko z jednym dzieckiem na grzbiecie. Chłopiec i dziewczynka są zmuszeni rozdzielić się na chwilę i mają odwagę to zrobić, podczas gdy jeszcze przed przygodą, jaka ich spotkała byli od siebie uzależnieni.
Gdy zgubili się w lesie, nie potrafili o siebie zadbać, przed głodem uratował ich dom ze słodyczy – wtedy ulegli pokusie i to ich zgubiło. By się wyzwolić musieli dokonać niewyobrażalnej rzeczy.
Niezwykłość baśni polega na tym, że wzbogacają one życie dziecka o wiedzę głębszą i bardziej doniosłą, niż opowieści o charakterze zupełnie realistycznym. Te drugie tylko informują, uczą, ale
Porządkowanie życia
Dziecięca ciekawość świata sprawia, iż gromadzi ono w pamięci – by tam później długo przechowywać i przetwarzać mnóstwo informacji bodźców. Nie wszystkie z nich są klarowne, a jest ich tak wiele, że łatwo nakładają się na siebie wspomnienia z zupełnie różnych kategorii, nie zawsze do siebie pasujące. Tego zamętu nie zawsze da się rozproszyć wyjaśnieniami racjonalnymi. Wiele elementów rzeczywistości dziecko obserwuje i przyswaja przez okno fantazji, to właśnie ona wypełnia niezrozumiałe luki epistemologiczne. Właśnie wtedy dziecko ucieka do fantazjowania, gdy coś wywołuje w nich niepokój spowodowany niedojrzałością myślenia i niedoborem odpowiednich wiadomości. Ponieważ w baśniach bohaterowie posługują się podobnymi schematami, jakimi kieruje się intelekt dziecka, maja one zdolność wspierania w pewnych emocjonalnych starciach.
Mały odbiorca przekłada swoje osobiste doznania na odpowiednie elementy struktury baśniowej. Odnajduje w bohaterach jednostkę, z którą się utożsamia, albo taką, z którą się zaprzyjaźnia. Spotyka tam czarny charakter obrazujący uczucia destruktywne, lub inną postać, obrazującą zadowolenie. Baśń realizuje potrzeby i dążenia dziecka. Pomaga je uporządkować. W pewnym okresie życia dziecko doświadcza chaosu sprzecznych emocji. Taki stan ducha znany jest również dorosłym, jednak oni nauczyli się już się to wewnętrzne rozbicie ujarzmić. Słuchanie baśni skutecznie pomaga wychowankowi zapanować nad zamętem panującym w wewnętrznym życiu i umiejętnie separować i układać liczne i odmienne części składowe empirii.
